Materiały do słownika badaczy XIX wieku

Urodził się 14 stycznia w Nowym Sączu. W latach 1962-1967 studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przez rok był nauczycielem historii i wychowania obywatelskiego w Liceum Ogólnokształcącym w Starym Sączu. W latach 1968-1975 pracował w Krakowie w Archiwum UJ. W r. 1975 został starszym asystentem, a po doktoracie w r. 1979 adiunktem w Zakładzie Historii Nauki i Oświaty Instytutu Historii UJ. Dn. 27 lutego 1998 r. uzyskał habilitację, a 23 lutego 2011 r. tytuł profesora. W okresie 2010-2014 kierował Zakładem Historii Oświaty i Kultury. W latach 1999/2000-2004/2005 – przez dwie kadencje – pełnił funkcję prodziekana Wydziału Historycznego UJ ds. ogólnych, a w latach 2005/2006-2011/2012 dziekana. W r. 2001 został powołany przez Senat UJ na redaktora naczelnego serii „Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego”. W latach 1978 i 1987 był sekretarzem Międzynarodowej Sesji Historii Uniwersytetów Europejskich. Wchodził w skład Komitetu Organizacyjnego XVII Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie w 2004 r. oraz I i II Kongresu Zagranicznych Badaczy Dziejów Polski. Od roku 2003 był członkiem Komisji Nauk Pedagogicznych PAN – Oddział w Krakowie, a od 2011 r. – Rady Naukowej Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie. Należał do Zarządu krakowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego. Był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu.

Początkowo jego zainteresowania badawcze koncentrowały się wokół genezy kontrreformacji w Polsce i konwersji w drugiej połowie XVI w. polskich elit politycznych z protestantyzmu na katolicyzm. Po doktoracie zajął się historią nauki i oświaty w XIX w. (do 1918). Opublikował ponad 140 publikacji, m. in. monografie: Bułgarzy na studiach w Uniwersytecie Jagiellońskim (do 1970 r.) (Kraków 1990); Szkolnictwo polskie dla wychodźców z Galicji i Bukowiny w monarchii austro-węgierskiej w czasach I wojny światowej (Kraków 1993); Młodzież chłopska na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1860/61-1917/18” (Kraków 1997); Kariery zawodowe studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego pochodzenia chłopskiego z lat 1860/1861-1917/1918” (Kraków 2009), a także rozdziały w monografiach (m.in. Czasy zaborów. Uniwersytet Jagielloński w latach 1795-1918, [w:] K. Stopka, A. K. Banach, J. Dybiec, Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000).

dr Agata Barzycka-Paździor

Urodziła się 24 maja w Krakowie. W r. 1945 ukończyła historię na Wydziale Filozoficznym UJ. W trakcie okupacji niemieckiej pracowała w Radzie Głównej Opiekuńczej. W r. 1947 uzyskała stopień doktora na podstawie pracy Społeczeństwo krakowskie w latach 1833-1846. W 1958 r. została docentem, a w 1985 r. profesorem zwyczajnym. W okresie powojennym do 1951 r. była pracownikiem naukowym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1954-1960 wykładała w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie, a w latach 1959-1986 Wyższej Szkole Ekonomicznej (od 1975 r. Akademii Ekonomicznej). Organizowała i przez trzy kadencje pełniła w latach 1981-1991 funkcję dziekana Katedry Historii Kościoła w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, kierując w niej równocześnie Katedrą Historii Kultury Religijnej. Współtworzyła czasopismo „Folia Historica Cracoviensia”, a w latach 1986-1997 należała do redakcji „Rocznika Krakowskiego”. Od 1975 r. do śmierci redagowała serię wydawniczą Biblioteka Krakowska. Była członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności oraz członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Historycznego i Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. W „Polskim Słowniku Biograficznym” opublikowała 103 hasła.

W badaniach skupiała się nad dziejami społeczno-politycznymi oraz gospodarczymi Krakowa w XIX wieku. Opublikowała m.in. prace: Z dziejów liberalnego konspiracyjnego Krakowa (Kraków 1948); Walka chłopów w kasztelanii krakowskiej (Warszawa 1953), oraz we współautorstwie z Janem Marianem Małeckim Dzieje Krakowa, t. 3: Kraków w latach 1796-1918 (Kraków 1979), a także wybór źródeł Rzeczpospolita Krakowska 1815-1846. Wybór źródeł (Wrocław 1951).

dr Agata Barzycka-Paździor

Urodziła się 24 grudnia w Krakowie. Dzieciństwo i młodość spędziła w Rosji. W r. 1945 ukończyła studia historyczne na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym im. M. W. Łomonosowa. Po wojnie wróciła do Polski i pracowała jako wykładowca w Centralnej Szkole Partyjnej w Warszawie. Z powodów politycznych, jako żona Władysława Wolskiego, ministra w administracji publicznej w rządzie Józefa Cyrankiewicza, została odsunięta z CSP i w r. 1950 przeniesiona do Krakowa. Na Uniwersytecie Jagiellońskim objęła po prof. Władysławie Konopczyńskim Katedrę Historii Polski Nowożytnej i Najnowszej (XVIII-XX w.), kierując Zakładem Historii XVIII i XIX wieku, a w r. 1964 tymczasowo katedrą Historii Polski XVI-XVIII wieku. W latach 1952-1968 kierowała Pracownią Badań Agrarnych w Instytucie Historii PAN w Warszawie. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymała w r. 1954, a profesora zwyczajnego w r. 1961. Pełniła funkcję prezes Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków. W latach 1949-1950 była sekretarzem „Przeglądu Historycznego”, a w latach 1967-1997 redaktorem naczelnym „Historyki”. Po reorganizacji UJ kierowała w latach 1970-1984 Zakładem Historii Polski i Metodologii. Była członkiem Commission Internationale d’Histoire des Mouvements Sociaux et des Structures Sociales w Paryżu oraz w Komisji Ruchów i Struktur Społecznych Komitetu Nauk Historycznych PAN. Zmarła 10 VI 1997 w Krakowie.

Współtworzyła podstawy marksistowskiej teorii i metodologii badań historycznych i z tej perspektywy prowadziła badania nad ruchami chłopskimi w XVIII w. i zagadnieniami społeczno-gospodarczymi oraz ideologiami XIX w. . Opublikowała m.in. prace: Marks i Engels a sprawy polskie: do lat osiemdziesiątych XIX wieku (Warszawa 1954); Ideologia rewolucyjna demokratów lat 60-tych (Warszawa 1965); Przyczynek do badań nad aktywnością socjalną chłopów w XVIII wieku (Warszawa 1965); Historyk, fakt, metoda (Warszawa 1964); Marksa spotkania z Polską (Kraków 1971); a także edycje źródeł Archiwum Zjednoczenia Emigracji Polskiej w Paryżu na tle innych dokumentów do dziejów lewicy emigracyjnej po 1864 r. (Warszawa 1974).

dr Agata Barzycka-Paździor

Urodziła się 1 sierpnia w Łodzi w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. W czasie II wojny światowej w sierpniu 1944 r. została z rodziną wywieziona z getta łódzkiego do hitlerowskiego obozu w Auschwitz, a następnie do obozów: we Freibergu i w Mauthausen. W latach 1948-1953 studiowała socjologię na Uniwersytecie Warszawskim. Od r. 1953 pracowała w Zakładzie Dokumentacji Instytutu Historii PAN, opracowując Bibliografię historii Polski XIX wieku. W r. 1962 obroniła pracę doktorską. W powołanym przy Pracowni Badań Struktur Społecznych IH PAN zespole naukowym prof. Witolda Kuli pracowała nad dziejami polskiej inteligencji; w październiku 1967 r. została formalnie przeniesiona do tej pracowni. Po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego od r. 1975 faktycznie, a od r. 1980 formalnie kierowała Pracownią Dziejów Inteligencji w Zakładzie Historii Społecznej Polski. W 1989 r. otrzymała tytuł profesora. Zmarła 20 lutego 1994 w Warszawie.

W swych badaniach koncentrowała się nad badaniem inteligencji oraz świadomości społecznej. Opublikowała m.in. Uwarstwienie społeczne Królestwa w świadomości współczesnych (t. 1 serii Społeczeństwo Królestwa Polskiego. Studia o uwarstwieniu i ruchliwości społecznej, red. W. Kula, Warszawa 1965); Klassa umysłowa. Inteligencja Królestwa Polskiego 1832-1862 (Warszawa 1973); jako współautorka Przemiany społeczne w Królestwie Polskim 1815-1864, red. J. Leskiewiczowa (Warszawa 1979) oraz pod swą redakcją serię Inteligencja polska XIX i XX wieku, t. 1-6 (Warszawa 1978-1991).

dr Agata Barzycka-Paździor

Urodził się 16 sierpnia w Poznaniu. Po wybuchu II wojny światowej przeniósł się do rodziny do Krosna i pracował w zakładzie tekstylnym. W r. 1942 uciekł za ojcem – pułkownikiem WP, adiutantem gen. K. Sosnkowskiego – z kraju i przebywał na Huculszczyźnie, a następnie w Rumunii. Tam złapany i aresztowany spędził dwa lata w więzieniach w Czerniowcach i Krajowej. Zwolniony w r. 1944 pozostał w Rumuni, gdzie podjął studia z historii i filologii nowożytnej na Uniwersytecie Bukareszteńskim. W r. 1945 wrócił do kraju i rozpoczął studia historyczne na UJ. Uczęszczał też na zajęcia z filologii angielskiej. Był ponadto słuchaczem Szkoły Nauk Politycznych przy Wydziale Prawa UJ. Po studiach otrzymał zakaz pracy ze studentami i został zatrudniony w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa. W 1951 r. otrzymał stopień doktora i awansował na kustosza. Od r. 1956 mieszkał we Wrocławiu, gdzie pracował (od r. 1957 jako kierownik) działu historycznego w Muzeum Śląskim. W lutym 1959 r. został adiunktem, a jesienią docentem w Instytucie Historii Uniwersytetu Wrocławskiego, pełniąc w latach 1969-1972 funkcję prodziekana. W latach 1960-1967 wykładał także w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu, której w latach 1964-1969 był też prodziekanem. Dn. 15 marca 1972 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Na przełomie lat 80 i 90-tych odmówił przyjęcia tytułu profesora zwyczajnego. Zmarł 31 sierpnia 1991 we Wrocławiu.

Specjalizował się w badaniach z dziedziny historii XIX i XX w., w tym historii gospodarczej Krakowa i Śląska oraz stosunków polsko-rumuńskich oraz historii Rumunii. Opublikował m.in.: Stosunki gospodarcze i społeczne Krakowa w latach 1846-1853 (Kraków 1951); Stosunki gospodarcze i społeczne Krakowa w latach 1853-1866 (Wrocław 1958); Pożar Krakowa 1850 r. (Kraków 1952); Życie gospodarcze i społeczne ziemi krakowskiej (1848-1867) (Kraków 1967); oraz Historia Rumunii (Wrocław 1970).

dr Agata Barzycka-Paździor

Urodził się 7 kwietnia w Nowym Sączu w ortodoksyjnej rodzinie żydowskiej. W r. 1931 podjął studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, kontynuowane w latach 1932-1935 na Uniwersytecie Warszawskim. Współpracował z Żydowskim Instytutem Naukowym w Wilnie JIWO oraz Warszawską Komisją Historyczną JIWO. Na początku II wojny światowej udał się z rodziną do Buczacza (skąd pochodziła jego żona Giza, siostra Emanuela Ringelbluma), gdzie w r. 1942 zginęła jego małżonka i córka. Zesłany w głąb Związku Radzieckiego, w r. 1946 wrócił do Polski i pracował w powstałej w Łodzi Żydowskiej Komisji Historycznej. Po jej przeniesieniu do Warszawy i przekształceniu w Żydowski Instytut Historyczny pełnił funkcję kierownika jego archiwum, a w latach 1966-1968 dyrektora. W r. 1955 został mianowany docentem, a w r. 1966 profesorem. W latach 1966-1977 był zatrudniony w Instytucie Historii PAN. W r. 1987 wyjechał do Izraela, gdzie współpracował z Uniwersytetem Hebrajskim w Jerozolimie i Instytutem Jad Waszem. Zmarł 30 października 1992 śmiercią samobójczą w Tel Awiwie.

Zajmował się gromadzeniem i opracowywaniem dokumentów dotyczących Holocaustu oraz historią Żydów w drugiej połowie XVIII i w XIX wieku, poruszając problem emancypacji Żydów, żydowskich sejmików departamentowych oraz reaktywowania sejmu żydowskiego. Opublikował m.in.: Emancypacja Żydów na ziemiach polskich 1785–1870 na tle europejskim (Warszawa 1988); Z dziejów ludności żydowskiej w Polsce w XVIII i XIX w. (Warszawa 1983); Ludność żydowska Królestwa a powstanie listopadowe (Warszawa 1976); Problem emancypacji Żydów w opinii Wielkiej Emigracji przed powstaniem styczniowym (Warszawa 1976); Wielka emigracja wobec kwestii żydowskiej 1832-1849 (Warszawa 1976); Kwestia równouprawnienia Żydów w Królestwie Polskim (Warszawa 1972). Pod koniec życia pracował nad przygotowaniem edycji wszystkich dzieł Emanuela Ringelbluma.

dr Agata Barzycka-Paździor

Urodził się 20 września w Dereszewiczach. W r. 1934 otrzymał stopień doktora nauk humanistycznych. W latach 1937-1944 pracował w Archiwum Skarbowym w Warszawie. Podczas II wojny światowej służył w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej. Wziął udział w powstaniu warszawskim 1944 r. i był więziony w obozach w Wirtembergii i Badenii. Habilitację uzyskał w r. 1946 na UJ. Na Uniwersytecie Warszawskim został zastępcą profesora, w r. 1949 profesorem nadzwyczajnym, a w r. 1958 profesorem zwyczajnym. W latach 1953-1968 pracował także w Instytucie Historii PAN. Od r. 1965 był członkiem korespondentem, a od r. 1970 członkiem rzeczywistym PAN. W latach 1969-1984 przewodniczył Komitetowi Nauk Historycznych PAN. Należał do Polskiego Towarzystwa Historycznego (od 1974 – członek honorowy) oraz Węgierskiej Akademii Nauk (od 1975 – członek zagraniczny). Wchodził w skład Rady Redakcyjnej „Przeglądu Historycznego”. Od r. 1975 przewodniczył Radzie Naukowej „Polskiego Słownika Biograficznego”. Zmarł 2 maja 1992 w Konstancinie.

W swych badaniach koncentrował się nad kształtowaniem się i ewolucji narodu oraz społeczeństwa polskiego w XIX i XX wieku, specjalizując się w epoce powstań narodowych 1794-1864. Prowadził badania nad ruchem chłopskim w Galicji w r. 1846 oraz dziejami Warszawy. Opublikował ponad 800 prac naukowych, m.in.: Powstanie styczniowe (Warszawa 1972); Historia Polski 1795-1918 (Warszawa 1968); Warszawa w latach 1795-1914 (Warszawa 1978, jako t. 3 Dziejów Warszawy, których był redaktorem naukowym); Samotnik brukselski. Opowieść o Joachimie Lelewelu (Warszawa 1960); Historyk a świadomość narodowa (Warszawa 1982). Wydał wiele edycji dokumentów, pamiętników i korespondencji (m.in. serię Powstanie styczniowe. Materiały i dokumenty, t. 1-22, 1961-1987).

dr Agata Barzycka-Paździor